Wpływ telewizji na rozwój małego dziecka.

 

 

Wstęp

 

Kontakt dziecka z telewizją rozpoczyna się bardzo wcześnie, a każda godzina

spędzona w obecności włączonego telewizora oznacza, że rodzice mniej mówią do

swoich małych dzieci, a te w rezultacie rzadziej gaworzą i później uczą się mówić –

ostrzegają naukowcy z USA na łamach pisma ,,Archives of Pediatrics & Adolescent

Madicine’’

Duża ilość czasu spędzanego na oglądaniu telewizji może być szczególnie

niekorzystna dla rozwoju młodszych dzieci. Dzieci w wieku poniżej dwóch lat nie powinny

oglądać telewizji wcale, ponieważ ich mózg jeszcze się rozwija i jest bardzo wrażliwy.

W tym wieku dziecko zaczyna aktywnie rozwijać umiejętności emocjonalne i społeczne,

dlatego powinno komunikować się na żywo, a nie biernie oglądać obrazy na ekranie. Rodzice

lub opiekunowie powinni współdziałać z nim, troszczyć się o jego potrzeby emocjonalne,

uczyć je słuchać bajek, opowiadać, śpiewać piosenki, rysować. Maluchy nie odróżniają

fikcji od rzeczywistości, a nadmiar informacji sprawia, że ich mózg musi je

selekcjonować i robi to po najmniejszej linii oporu – przyswaja tylko najprostsze z nich.

Dzieje się to poza świadomością dziecka, gdyż ono samo jeszcze nie umie spośród

natłoku informacji wybrać najważniejszych. Jego mózg chłonie te informacje

najłatwiejsze do zrozumienia. To w przyszłości może skutkować tym, że dziecko będzie

niechętnie mierzyć się z wyzwaniami intelektualnymi i nie rozwinie umiejętności

koncentracji.

Maluch ma także skłonność do naśladowania zachowań postaci pokazanych

w programach telewizyjnych, także postaci z kreskówek. Jeśli weźmie się pod uwagę

fakt, że nawet w bajkach dla dzieci pojawiają się postaci prezentujące agresywne

zachowania, czy zachowujące się złośliwie, szyderczo albo wrogo, to należy liczyć się

z tym, że dziecko „faszerowane’’ takimi treściami zacznie zachowywać się podobnie.

Istnieje też ryzyko, że nie rozwinie się u niego w prawidłowy sposób empatia, która jest

warunkiem udanych kontaktów społecznych.

 

Negatywne skutki oglądania telewizji przez dzieci

 

Na rozwój dziecka już od najmłodszych lat mają wpływ różne czynniki otaczającego

je świata. Na początku będą to osoby z najbliższego otoczenia, później rówieśnicy

i nauczyciele w przedszkolu i szkole, a także media, w tym w dominującej części telewizja.

Wiele godzin i brak kontroli to za dużo… . Według naukowców, wielogodzinne

i niekontrolowane spędzanie czasu przed ekranem przyczynia się do ograniczenia rozwoju

mowy oraz znacznego upośledzenia zdolności komunikowania się. Wiąże się to z brakiem

aktywnego spędzania czasu, okazji do rozmów i zabaw z rodzicami oraz cierpliwego

słuchania co mówi dziecko. Należy tu zatem podkreślić jak wielka jest rola rodziców

w kształtowaniu się mowy u dzieci. Zabawami, które stymulują rozwój mowy jest wspólne

śpiewanie, recytowanie wierszyków, czytanie, oglądanie i omawianie obrazków, zabawy

tematyczne (np.; w dom, w sklep, u lekarza itp.),

Za naukę języka odpowiedzialna jest lewa półkula mózgu. Szybko zmieniające się obrazy

telewizyjne i wszechobecne reklamy aktywują prawą półkulę, jednocześnie hamując działanie

lewej półkuli, co skutkuje zaburzeniami rozwoju mowy – języka. Nadmierne korzystanie

z mediów (telewizji, smartfonów, tabletów) przyzwyczaja dziecko do mało aktywnego,

ubogiego w różnorodne bodźce życia, dostarczają rozrywki bez angażowania potencjału

intelektualnego. Wywołują schematyczne i stereotypowe zachowania, niewymagające

myślenia i analizowania przyczynowo-skutkowego. Pytania stawiane przez dzieci są

powierzchowne, a udzielane odpowiedzi nie wzbudzają ich zainteresowania. Dzieci

przyswajają język bohaterów i posługują się nim, nie rozumiejąc wszystkich używanych słów.

Dlatego nie należy pozwalać dziecku na wielogodzinne spędzanie czasu przed ekranem,

oglądanie bajek, reklam. Kupowanie mały dzieciom urządzeń elektronicznych takich jak

telefon komórkowy, tablet, laptop może powodować duże problemy ze snem. Amerykańskie

Towarzystwo Pediatryczne (AAP) wymienia zgubne skutki oglądania telewizji przez

małe dzieci w zbyt dużym wymiarze czasu:

 wycofanie się z kontaktów międzyludzkich oraz czynią dzieci agresywnymi (np.

podczas wyłączania programów),

 spowolnienie rozwoju mowy (rodzice często w przypadku histerii spowodowanej

wyłączeniem tv ulegają pozwalając dzieciom oglądać dalej program i tym

sposobem dziecko spędza z nimi jeszcze mniej czasu, również na rozmowie),

 zauważone zostały większe trudności z czytaniem i dalszym rozwojem mowy w

późniejszym czasie,

 telewizja powoduje u dzieci zaburzenia snu, co warunkuje ich nastrój, zachowanie

i możliwość koncentracji, jak i nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami

i środowiskiem,

 telewizja ze swoim przeładowaniem bodźcami wywołuje spowolnienie reakcji

(albo nadpobudliwość), dezorientację, lęki i niepokoje.

Obecnie programy telewizyjne realizowane są inaczej niż kiedyś. Lata temu

pojedynczy obraz trwał na ekranie blisko 30 sekund. Teraz obrazy zmieniają się średnio

co 5 sekund. Sprawia to, że mózg dziecka bombardowany jest ilością informacji, których

nie jest w stanie przetworzyć ani przyswoić. Stąd u dzieci bierze się przebodźcowanie,

zmęczenie, spowolnienie reakcji, lek i niepokój. Reakcja dzieci na kontakt z ekranem

może wyglądać jak hipnoza, lub powodować pobudzenie poza ruchowe (wrażliwość na

bodźce, nerwowość, brak koncentracji). Podobne objawy dają : autyzm, ADHD,

czy zespół Aspergera

 

Pozytywny wpływ telewizji na dziecko

 

Oglądanie telewizji nie powinno być sposobem na nudę dziecka lub „terapią’’

uspokajającą dziecko. Włączony odbiornik telewizyjny nie może być częstym

towarzyszem życia rodzinnego. Staje się wtedy złodziejem czasu, który dziecko powinno

spędzać na innych aktywnościach np. zabawach ruchowych i kontaktach z członkami

rodziny czy kolegami.

Rodzice powinni wybierać programy, które chcieliby, aby dziecko obejrzało i włączać

telewizor tylko na czas trwania takiego programu.

Programy powinny być dostosowane do wieku dziecka i jego wrażliwości. Aby telewizja

miała pozytywny wpływ na dziecko, muszą być spełnione trzy warunki:

 dziecko musi mieć ściśle limitowany czas, jaki spędza przed telewizorem,

 powinno oglądać treści dobrej jakości,

 sposób przekazywania treści powinien być dostosowany do potrzeb dziecka.

Oznacza to, że najlepiej nie zostawiać dziecka samego przed telewizorem, obserwować

jego reakcje na to, co ogląda i w razie potrzeby zrezygnować z oglądania treści,

które okażą się nieodpowiednie.

Po wspólnym obejrzeniu programu warto z dzieckiem porozmawiać i sprawdzić, co

zapamiętało. Pytać, co było w programie najciekawsze, jakie najważniejsze informacje

przekazywał program. W ten sposób rodzic może stymulować mózg dziecka do lepszego

zapamiętywania i analizowania, a także wartościowania informacji. Ważne jest też

tłumaczenie malcowi, że część obrazów, zjawisk i zachowań pokazywanych w telewizji jest

fikcją i że w prawdziwym życiu dzieje się inaczej.

Telewizja nie może być jedynym źródłem wiedzy dziecka, jedynym źródłem wzorców

zachowań. Dlatego dzieci muszą także mieć czas, poza oglądaniem telewizji, na czytanie

książek, rozmowy z rodzicami i innymi dziećmi, muszą być świadkami prawdziwego,

codziennego życia. Jeśli telewizja jest tylko drobnym uzupełnieniem wiedzy płynącej

z innych źródeł, wtedy można mówić o jej pozytywnym wpływie na rozwój dziecka.

 

Ile czasu współczesne dzieci oglądają telewizję

 

Najnowsze dane są alarmujące: 90% dzieci poniżej 2. roku życia ogląda jakiś

rodzaj mediów elektronicznych, a dzieci do 2. roku życia oglądają średnio 1-2 godziny

telewizji dziennie. Ponad 30 proc. dzieci ma telewizor w sypialni w wieku 3 lat. 39 proc.

rodziców małych dzieci potwierdza, że telewizor jest w ich domach włączony przez

co najmniej 6 godzin dziennie!

Ludzki mózg otrzymuje od ekranu telewizora ok. 60-120 impulsów na sekundę (tyle razy

odświeża się ekran 60-120 Hz). Nie ma zauważalnych skutków dla naszego wzroku, ale

ma dla mózgu. Większość dzieci ogląda telewizję, ale te będące w wieku do 2 lat robią to

nawet przez 2 godziny dziennie. To dużo. Dużo za dużo.

Tymczasem jak podaje Maria Kolowca na portalu www.szkolnictwo.pl, dzieci 5-6 letnie

 

przed ekranem spędzają 2,5 godziny, a w dni świąteczne nawet 4, natomiast dzieci 7-10

letnie wybierają programy o różnych porach dnia, także przed wyjściem do szkoły oraz

w trakcie przerw międzylekcyjnych łącznie może to przekroczyć 4 godziny każdego dnia.

 

Podsumowanie:

 

Celem tego artykułu nie jest tylko ustalenie wpływu telewizji na rozwój dziecka,

ale przede wszystkim uświadomienie rodzicom jaki wpływ ma oglądanie bajek na rozwój

ich dziecka i że to oni mają na to największy wpływ. Powinni oni wiedzieć, że kreskówki

oddziałują nie tylko na zachowanie dziecka, lecz też na jego rozwój. Jeżeli maluchy

oglądają sekwencje z szybkimi zmianami scen może to wpływać na tę część mózgu, która

odpowiada za funkcje wykonawcze. Mówiąc prościej, pociecha może mieć w przyszłości

problem ze skoncentrowaniem się na jednej rzeczy, będzie nadpobudliwa, co z kolei może

mieć wpływ na funkcjonowanie w szkole i późniejszym życiu. Psycholodzy, logopedzi

ostrzegają rodziców mówiąc, że nie należy kierować się modą, tylko zdrowym rozsądkiem.

Niektóre popularne bajki i kreskówki dla dzieci od razu po obejrzeniu mogą obniżyć

funkcje wykonawcze ich mózgu. Nie proponują tu radykalnego odcięcia malucha od

telewizora. Trzeba jednak mieć na uwadze to, że aby dziecko prawidłowo się rozwijało,

koniecznie należy kontrolować czas spędzany na oglądaniu przez nie telewizji.

 

 

Opracowała: Agnieszka Kwiatkowska

pedagog specjalny

 

 

 

Źródło:

 psychiatria-dziecieca.pl, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę

 www.szkolnictwo.pl,

 https://www.sosrodzice.pl/wplyw-telewizji-na-rozwoj-mowy/

 Badania zostały zaczerpnięte z następujących pozycji: „Teleogłupianie. O zgubnych

skutkach oglądania telewizji (nie tylko przez dzieci).” M. Desmurget oraz „Zastygłe

spojrzenie. Fizjologiczne skutki patrzenia na ekran a rozwój dziecka” R. Patzlaff.

Warto również przeczytać: „Cyfrową demencję” M. Spitzera oraz „iMÓZG. Jak

przetrwać technologiczną przemianę współczesnej umysłowości.” G. W. Small, G.

Vorgan.