POMOC PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA JAKO WSPARCIE INDYWIDUALNYCH POTRZEB ROZWOJOWYCH DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

 

,,Życie nie jest problemem do rozwiązania tylko

rzeczywistością do doświadczania’’

Soren Kierkegaard

 

Wstęp

Jednym z podstawowych zadań każdej placówki oświatowej jest udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom. Polega ona na rozpoznawaniu oraz zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych wychowanków. Celem jest wspieranie jego potencjału rozwojowego. Pomoc polega na diagnozie, rozpoznaniu w pierwszej kolejności potrzeb dziecka. Potrzeby te są różne a w szczególności dotyczą: szczególnych uzdolnień, niepełnosprawności, niedostosowania społecznego, zagrożenia niedostosowaniem społecznym, zaburzeń zachowania lub emocji, specyficznych trudności w uczeniu się, deficytów kompetencji i zaburzeń sprawności językowych, choroby przewlekłej, sytuacji kryzysowych lub traumatycznych, niepowodzeń edukacyjnych, zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi, trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą.

Nowe rozporządzenie zakłada przede wszystkim reformę stylu pracy dziecka i nauczyciela. Pomoc nie jest zależna od poziomu, który dziecko reprezentuje. Jest kierowana do dzieci z nieharmonijnym rozwojem, z pewnymi deficytami, ale również zwiększone potrzeby mogą wykazywać dzieci z uzdolnieniemi. Głównym celem jest wprowadzenie dziecka w życie środowiska lokalnego, kształtowanie jego właściwych postaw oraz rozumienie roli i miejsca człowieka w społeczeństwie. Przed nauczycielem stoi bardzo trudne zadanie tworzenia optymalnych warunków i wspomagania procesu uczenia się i rozwoju dzieci w taki sposób, by umożliwić im odkrywanie świata, zdobywanie nowych doświadczeń, kompetencji i interakcji z otoczeniem.

 

Pomoc udzielana w przedszkolu

Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej opiera się na aktach prawnych, w tym Rozporządzeniach Ministra Edukacji Narodowej [z dnia 9 sierpnia 2017 r., w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1280 oraz z 2022 r. poz. 1594) ogłoszono dnia 22 lipca 2020 r. obowiązuje od dnia 1 września 2017 r.]

Realizacja zadań wynikających z udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej wymaga szczególnej wrażliwości w aspekcie przestrzegania praw dziecka. Poszanowanie i ochrona godności dziecka stanowi obowiązek osób i instytucji działających na rzecz dziecka. Konwencja o prawach dziecka oraz Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej wyznaczają standardy praw dziecka. Konstytucja RP jasno określa prawa dziecka do opieki i pomocy ze strony władz publicznych [1].

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna powinna być organizowana dla wszystkich dzieci, które tego potrzebują, zarówno dla tych z deficytami, trudnościami, chorych, z zaburzeniami w zachowaniu jak również dla szczególnie uzdolnionych. Udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w danej formie następuje w trzech przypadkach.

• Na podstawie opinii wydanej przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnię specjalistyczną, a w niektórych przypadkach, określonych w odrębnych przepisach – także przez poradnię niepubliczną.
• Na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego oraz o potrzebie nauczania indywidualnego.
• Na wniosek samego ucznia, jego rodzica/opiekuna prawnego, dyrektora, wychowawcy, nauczyciela przedmiotu, specjalisty prowadzącego zajęcia z dzieckiem, asystenta rodziny, kuratora sądowego, pielęgniarki szkolnej[2].

Rozporządzenie mówi o tym, w jaki sposób pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana. Mowa w nim m.in. o tym, że jest organizowana we współpracy z rodzicami i poradniami specjalistycznymi. Mogą w tym uczestniczyć również inne przedszkola. Warto zwrócić na to uwagę, ponieważ osoba udzielająca pomocy psychologiczno-pedagogicznej nie musi być zatrudniona w danej placówce. Na podstawie współpracy z inną placówką również możemy organizować pomoc. W ramach wykonywania obowiązków wynikających z rozporządzenia może to być oczywiście osoba wydelegowana z danego przedszkola. Wachlarz możliwości mamy naprawdę szeroki, również w zakresie realizowania pomocy. Ponadto pomoc ta organizowana powinna być również dla rodziców, opiekunów dziecka i nauczycieli. W przedszkolu taka pomoc udzielana jest przede wszystkim w trakcie pracy bieżącej z dzieckiem poprzez zintegrowane działania nauczycieli oraz specjalistów. Może również przybrać formę zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, zajęć logopedycznych, zajęć rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne lub innych zajęć o charakterze terapeutycznym jak również porad, konsultacji, a także zindywidualizowanej ścieżki realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego[3].

 

Obowiązki w zakresie organizacji pomocy

Nauczyciele pracujący z grupą pełnią niezwykle ważną rolę w zakresie rozpoznawania pierwszych symptomów trudności dziecka. Jako pierwsi specjaliści są w stanie zdiagnozować niepowodzenia dziecka wynikające z jego ograniczeń i barier, a także wpływu środowiska, w którym dziecko się wychowuje. Wsparciem dla nauczycieli powinni być specjaliści zatrudnieni w placówce: pedagog, psycholog, logopeda, terapeuta. Przed nauczycielami i specjalistami w przedszkolu stoi szereg zadań wynikających z organizacji i realizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W szczególności należą do nich; rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych, możliwości psychofizycznych dzieci, określanie ich mocnych stron, predyspozycji zainteresowań i uzdolnień, rozpoznanie przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub barier i ograniczeń w funkcjonowaniu w życiu społecznym, podejmowanie działań sprzyjających rozwojowi kompetencji oraz potencjału dziecka, współpraca z poradnią psychologiczno-pedagogiczną w procesie diagnostycznym i postdiagnostycznym, prowadzenie w przedszkolu obserwacji pedagogicznej w trakcie bieżącej pracy z dzieckiem[4].

W sytuacji stwierdzenia, że dziecko ze względu na potrzeby rozwojowe lub edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne wymaga objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, odpowiednio wychowawca – nauczyciel lub specjalista niezwłocznie udzielają mu pomocy w trakcie bieżącej pracy z nim. Wychowawca jest zobligowany zaplanować i koordynować pomoc psychologiczno-pedagogiczną, we współpracy z pozostałymi nauczycielami i specjalistami.

 

Wsparcie dziecka w jego indywidualnym rozwoju

Podstawą wszystkich działań jednostek oświatowych jest rozpoznanie potrzeb dziecka diagnoza i pomysł na zaspokojenie rozpoznanych predyspozycji czy trudności oraz potencjału dziecka. Konieczne jest uzgodnienie przez przedszkole i rodziców zasad wzajemnej współpracy, informowanie o prawie inicjowania pomocy oraz omówienie oferowanych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Biorąc pod uwagę formę zajęć oraz potrzeby dziecka pomoc może się odbywać w czasie 30 minut np.: 2 razy w tygodniu. Ważne jest by w trakcie tych zajęć nauczyciel wykorzystywał metody aktywizujące. Stosowanie na zajęciach przez specjalistę czy nauczyciela metod aktywizujących w znacznym stopniu ułatwi dziecku zdobycie wiedzy w ciekawy niestandardowy sposób, ale również uczy go twórczego, kreatywnego rozwiązywania problemów. Metody aktywizujące rozbudzają zainteresowania dzieci, równocześnie umożliwiając im nabywanie nowych doświadczeń i kompetencji. Proces uczenia się jest tym efektywniejszy, im wyższe emocjonalne zaangażowanie dzieci. Jeśli nauczyciel lub terapeuta właściwie potrafi wzbudzić ich motywację, a służą temu właśnie metody aktywizujące, wychowankowie przyswajają łatwiej treści, są zainteresowane nową wiedzą. Ważne jest by różnicować wykorzystywanie tych metod przy realizowaniu zaplanowanych treści i pomocy psychologiczno-pedagogicznej, stwarzając tym samym coraz bardziej atrakcyjne zajęcia, rozbudzające zaciekawienie dzieci[5].

   

Podsumowanie

W procesie planowania organizowanie i prowadzenia pomocy psychologiczno-pedagogicznej na terenie przedszkola bardzo ważna jest współpraca z rodzicami/opiekunami dziecka na każdym etapie postępowania. Informowanie rodziców/opiekunów na bieżąco o planowanych i podejmowanych działaniach wobec dziecka jest elementem priorytetowym.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w placówkach oświatowych realizowana jest również przez specjalistów z poradni psychologiczno-pedagogicznej. Zadania te to miedzy innymi: udzielanie dzieciom pomocy od momentu na rodzin, udzielanie rodzicom porad, wskazówek do pracy z dzieckiem, diagnozowanie i wydawanie opinii o potrzebie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwościach psychofizycznych dziecka. Jak również udzielanie wsparcia dzieciom i rodzicom w formie terapii rodziny, grup wsparcia, prowadzenia mediacji, interwencji kryzysowej, warsztatów, porad i konsultacji. Jest to dobrowolna i nieodpłatna forma pomocy. Należy pamiętać, iż specjalistyczna forma pomocy w postaci zajęć: rozwijających uzdolnienia, rozwijających umiejętności uczenia się, dydaktyczno-wyrównawczych, korekcyjno-kompensacyjnych, czy zindywidualizowania ścieżka kształcenia, mogą być udzielane jedynie po uzyskaniu zgody rodziców. Współczesne środowisko wymaga od dziecka coraz więcej, stawiając przed nim nowe wyzwania, a jednocześnie zachęcając do wyznaczania i dążenia do osiągnięcia celów. Nierzadko dzieci pozostawione same sobie w obliczu nowych problemów i zagadnień nie są wstanie ich przezwyciężyć. Problemy i trudności wychowanka powinny być traktowane przez rodziców i nauczycieli jako wyzwanie, które należy przezwyciężyć we wsparciu potencjału rozwojowego dziecka. Bieżąca współpraca z rodzicami i dziećmi pozwala na wypracowanie zamierzonych rezultatów pomocy. W planowaniu tych działań istotne jest określenie realnych celów oraz analizowanie efektów ich realizacji.

                               

                                                                Opracowała: Agnieszka Kwiatkowska

 

Bibliografia:

·         Arends R. I., ,,Uczymy się nauczać’’ Warszawa,2002r.

·         Czuba B., Inglot-Kulas J., Król K., ,,Psychospołeczne  strategie wspierające zdolności ucznia we współczesnej edukacji’’ 2019r.

·         Ministerstwo Edukacji i Nauki

·         Mucha K., ,,Przepisy prawa a planowanie, organizacja i prowadzenie pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla dzieci i młodzieży’’ ORE Warszawa 2018r.

·         Kamińska J., ,,Ocenianie osiągnięć uczniów w edukacji wczesnoszkolnej’’

·         Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 17. (Dz. U. z 17r. Nr 78, poz.483         z póz. zm.).

·         Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526).

·         Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 151, z 2018r. poz. 1647 oraz z 2019r. poz. 323).

·         monitorprzedszkola.pl