JAK POMÓC DZIECIOM, BY RADZIŁY SOBIE Z WŁASNYMI UCZUCIAMI?
Radzenie sobie z własnymi uczuciami jest ważną umiejętnością, którą można rozwijać u dzieci. Oto kilka sposobów, jak można pomóc dzieciom w radzeniu sobie z emocjami:
Pomaganie dzieciom radzić sobie z własnymi uczuciami to proces, który wymaga czasu, cierpliwości i konsekwencji. Ważne jest, aby być wspierającym obecnie w ich rozwoju emocjonalnym, co przyniesie korzyści na przestrzeni całego życia.
DZIECIĘCA ZŁOŚĆ
Uspokajanie dzieci w momencie złości to ważna umiejętność, która może pomóc im radzić sobie ze swoimi emocjami i rozwijać zdrowe strategie zarządzania gniewem. Oto kilka sposobów, które możesz zastosować:
Pamiętaj, że każde dziecko jest inne, więc ważne jest dostosowanie podejścia do indywidualnych potrzeb i charakteru dziecka. Cierpliwość, zrozumienie i wsparcie są kluczowe w procesie uczenia się radzenia sobie z złością.
Oto kilka zabaw, które mogą pomóc dzieciom radzić sobie ze złością i jednocześnie nauczyć ich konstruktywnych sposobów wyrażania emocji:
Pamiętaj, że celem tych zabaw jest pomóc dziecku w radzeniu sobie z emocjami w zdrowy i konstruktywny sposób. Wspieraj je w wyrażaniu swoich uczuć i ucz ich, że złość może być kontrolowana i wyrażana w pozytywny sposób.
DZIECIĘCY LĘK (oswajanie STRASZKÓW):
Uspokajanie dzieci w momencie lęku jest istotne dla ich zdrowego rozwoju emocjonalnego. Oto kilka sposobów, które możesz zastosować, aby pomóc dzieciom radzić sobie z uczuciem lęku:
Najważniejsze jest stworzenie wsparcia i otoczenia, które pomaga dziecku przezwyciężyć lęki. Pamiętaj, że reakcje na lęk mogą być różne u każdego dziecka, więc dostosuj podejście do jego indywidualnych potrzeb.
SPOSOBY NA OSWOJENIE LĘKU
Oto kilka zabaw, które mogą pomóc dzieciom radzić sobie z lękiem i jednocześnie sprawić, że proces ten stanie się bardziej przyjemny:
Maskotki na strachy: Daj dziecku maskotkę, która stanie się jego "partnerem" w pokonywaniu strachów. Razem możecie wymyślić historie, w których maskotka pomaga pokonać trudne sytuacje.
Zabawy teatralne: Zaproponuj dziecku, aby odgrywało sytuacje, które wywołują u niego lęk. To pozwala na bezpieczne eksplorowanie swoich uczuć i wymyślenie sposobów ich przezwyciężania.
Zabawy z cieniem: Korzystając ze źródła światła, stwórzcie cienie na ścianie. Poproś dziecko, aby wymyśliło cienie, które reprezentują jego lęki. Następnie wspólnie przekształćcie je w coś przyjaznego i zabawnego.
Zabawy z bańkami mydlanymi: Puszczenie bańki mydlanej może symbolizować uwolnienie lęku. Dziecko może wyobrazić sobie, że lęk opuszcza jego ciało wraz z unoszącą się bańką.
Zabawa w poszukiwanie odwagi: Ukryj małe przedmioty w domu lub ogrodzie. Dziecko będzie musiało je znaleźć, korzystając z odwagi, aby przekroczyć swoje lęki.
Budowanie "fortów" od lęków: Wykorzystaj klocki, poduszki czy koce, aby wspólnie z dzieckiem stworzyć "fort", który chroni przed lękami. To może stanowić fizyczne wsparcie i symbol ochrony.
Zabawy muzyczne: Muzyka ma moc uspokajania. Stwórzcie wspólnie listę piosenek, które dziecko może słuchać w trudnych momentach, aby się uspokoić.
Zabawa w detektywa: Stwórzcie tajemnicę, którą dziecko będzie musiało "rozwiązać". To może pomóc w przekierowaniu uwagi od lęku na coś fascynującego.
Zabawy ruchowe: Aktywność fizyczna pomaga rozładować napięcie. Zaproponuj dziecku zabawę na świeżym powietrzu, np. bieganie czy skakanie na trampolinie.
Zabawy sensoryczne: Stwórz zestaw do zabaw sensorycznych, w których dziecko może dotykać, wąchać i oglądać różne tekstury i przedmioty, aby skupić się na swoich zmysłach i odciągnąć uwagę od lęku.
Wszystkie te zabawy mają na celu pomóc dziecku w stopniowym przystosowywaniu się do lękowych sytuacji, jednocześnie tworząc pozytywne i interaktywne doświadczenia. Ważne jest, aby być cierpliwym i dostosować zabawę do indywidualnych potrzeb i komfortu dziecka.
RELAKSACJA
Oto kilka zabaw relaksacyjnych, które mogą pomóc dzieciom i dorosłym w redukowaniu napięcia, stresu oraz w osiągnięciu spokoju i wyciszenia:
Pamiętaj, że te zabawy relaksacyjne są dostosowane do różnych potrzeb i preferencji. Ważne jest, aby zapewnić ciche i spokojne otoczenie, które pozwoli na głębszą relaksację i wyciszenie.
Masaż relaksacyjny jest wyjątkową formą zabawy i aktywności opartą na zmysłowym doświadczeniu dotyku. Poza korzyściami fizycznymi, przynosi on również głębsze korzyści emocjonalne poprzez wzmocnienie więzi między rodzicem a dzieckiem. To nie tylko sam masaż, ale także dodany do niego wierszyk lub opowieść, które stają się fascynującym urozmaiceniem, rozszerzającym wyobraźnię dziecka.
To niezwykła i kreatywna forma interakcji, która wnosi wiele wartości do życia rodzinnego. Dodatkowy element w postaci wierszyka lub opowieści może tylko wzbogacić tę aktywność, czyniąc ją jeszcze atrakcyjniejszą dla dzieci.
Oto kilka przykładów:
Babcia placek ugniatała
(B. Kołodziejski)
Babcia placek ugniatała, (Naciskamy plecy dziecka płasko ułożonymi
dłońmi)
wyciskała, wałkowała, (ściskamy dziecko za boki, przesuwamy płasko obie dłonie
jednocześnie)
raz na prawo, raz na lewo. (przesuwamy dłonie w odpowiednich kierunkach)
Potem trochę w przód i w tył,
żeby placek równy był.
Cicho… cicho… placek rośnie (nakrywamy dziecko rękoma lub całym ciałem)
w ciepłym piecu u babuni.
A gdy będzie upieczony (głaszczemy dziecko po plecach)
każdy brzuch zadowolony.
Bajka o raku z tataraku
Idzie rak, wielki rak, (Kroczymy dwoma palcami po ciele dziecka)
jak uszczypnie, będzie znak. (leciutko szczypiemy)
Kroczy rak, wielki rak, (znów kroczymy)
raz do przodu, a raz wspak. (kroczymy do przodu, potem do tyłu)
Szczypu, szczypu, (delikatnie szczypiemy)
drapu, drap, (drapiemy)
jak uszczypnie,
będzie znak.
Panie raku, panie raku, (Kołyszemy i głaszczemy dziecko…)
siedź pan lepiej w tataraku.
W tataraku nie ma dzieci,
niech pan sobie tam posiedzi
albo lepiej pośpi chwilkę
i nie szczypie przez godzinkę.
Chrapu, chrap, (kołyszemy dziecko i naśladujemy chrapanie)
chrapu, chrap,
zamiast drapu, (leciutko drapiemy)
drapu, drap.
Ale rak, wielki rak
siedzi i rozmyśla tak:
skrabnę trochę, drapnę, (drapiemy)
szczypnę choćby odrobinkę. (szczypiemy)
Szczypu, szczypu, (szczypiemy)
drapu, drap, (drapiemy)
jak uszczypnę, (szczypiemy)
będzie znak.
Panie raku, panie raku, (Kołyszemy i głaszczemy dziecko…)
tak przyjemnie w tataraku.
Woda szemrze do snu bajki,
wietrzyk mruczy kołysanki.
Zapach słodko do snu tuli.
Zaśnij, raczku, luli,luli.
Zoo
Tu w zoo zawsze jest wesoło (dziecko leży na brzuchu)
tutaj małpki skaczą wkoło (po plecach ruchy naśladujące skoki po okręgu)
tutaj ciężko chodzą słonie (naciskanie płaskimi dłońmi)
biegną zebry niczym konie (lekkie stukanie pięściami)
żółwie wolno ścieżką człapią (lekkie przykładanie dłoni na płasko)
w wodzie złote rybki chlapią (muskanie wierzchem i wewnętrzną stroną dłoni)
szop pracz, takie czyste zwierzę (pocieranie rękami, naśladowanie prania)
ciągle sobie coś tam pierze.
struś dostojnie wkoło chodzi (powolne kroczenie dwoma palcami)
śpieszyć mu się nie uchodzi.
A w najdalszej części zoo
dwa leniwce się gramolą (powolne posuwanie dłońmi od boków ku środkowi)
wolno wchodząc na dwa drzewa (posuwanie dłońmi od dołu do góry)
gdzie się każdy z nas wygrzewa
i zapada w sen głęboki... (zatrzymanie dłoni).
Idzie Pani, wietrzyk wieje
Idzie Pani: tup, tup, tup (dziecko zwrócone do nas plecami, naprzemiennie stukamy w plecy opuszkami palców wskazujących)
dziadek z laską: stuk, stuk, stuk (delikatnie stukamy zgiętym palcem)
skacze dziecko: hop, hop, hop (naśladujemy dłonią skoki, na przemian opierając je na przegubie i na palcach)
żaba robi długi skok (z wyczuciem klepiemy dwie odległe części ciała dziecka: stopy i głowę)
wieje wietrzyk: fiu, fiu, fiu (dmuchamy w jedno i drugie ucho dziecka)
kropi deszczyk: puk, puk, puk (delikatnie stukamy w plecy wszystkimi palcami)
deszcz ze śniegiem: chlup, chlup, chlup (klepiemy dziecko po plecach dłońmi złożonymi w "miseczki")
a grad w szyby: łup, łup, łup (lekko stukamy dłońmi złożonymi w pięści)
Świeci słonko (gładzimy plecy wewnętrzną stroną dłoni ruchem kolistym)
wieje wietrzyk (dmuchamy we włosy dziecka)
pada deszczyk (stukamy opuszkami palców o plecy)
Czujesz dreszczyk? (leciutko szczypiemy w kark).
Maluję kółeczko
Maluję kółeczko, (rysujemy jednym palcem koło na plecach)
w środku z kropeczką, (w środku koła stawiamy kropeczkę)
promyki słoneczne, (rysujemy promienie jednocześnie obiema rękami, zaczynając od środka pleców)
zygzaki bajeczne, (rysujemy obiema rękami jednocześnie zygzaki na plecach)
a wszystko uklepię, (klepiemy po plecach delikatnie całymi dłońmi)
poszczypię, (delikatnie szczypiemy w kilku miejscach na plecach)
podrapię, (delikatnie drapiemy w kilku miejscach na plecach)
przebiegnę po pleckach, (przebiegamy po plecach wszystkimi palami obu rąk z dołu do góry)
aż dreszczyk cię złapie. (szczypiemy delikatnie w szyję)
Drzewa
Drzewom we włosy dmucha wiatr, (dmuchamy we włosy)
A deszczyk kropi: kap, kap, kap! (delikatnie pukamy palcami w plecy)
Leci listek, leci przez świat, (wodzimy opuszkami palców po plecach)
gdzieś tam, na ziemię cicho spadł. (lekko naciskamy jedno miejsce)
Leci drugi, leci trzeci! (wędrujemy opuszkami palców dwa razy)
Biegną zbierać listki dzieci. (uderzamy piąstkami w plecy)
No, a potem wszystkie liście, (szybko stukamy wszystkimi palcami)
układają w piękne kiście. (głaszczemy po plecach)
Fryzjer (W. Chotomska)
Od poniedziałku aż do soboty,
fryzjer ma bardzo dużo roboty.
W poniedziałki -robi przedziałki,
we wtorki – strzyże kędziorki,
w środy – goli brody,
w czwartki, piątki i soboty
kręci paniom papiloty.
A gdy skończy się fryzjerski tydzień
fryzjer w niedzielę za miasto idzie.
Siada pod drzewkiem, w zielonym cieniu
i te piosenkę gra na grzebieniu.
Robię przedziałki – w poniedziałki,
strzygę kędziorki- we wtorki,
golę brody- we środy,
a kręcę paniom papiloty
we czwartki, piątki oraz soboty.
Idą słonie
Idą słonie, (na plecach dziecka kładziemy na zmianę całe dłonie)
potem konie. (piąstki)
Panieneczki na szpileczkach (palce wskazujące)
z gryzącymi pieseczkami. (szczypanie)
Świeci słońce, (dłonią zataczamy kółka)
płynie rzeczka, (rysujemy linię)
pada deszczyk. (wszystkimi palcami)
Czujesz dreszczyk? (łaskotanie)
Idzie myszka
Idzie myszka do braciszka. (idziemy palcami prawej ręki po lewej ręce)
Tu wskoczyła. (szybko wsuwamy rękę pod pachę)
Tu się skryła. (wsuwamy rękę w rękaw)
ĆWICZENIA RELAKSACYJNE
Śnieżki
Dzieci dostają kawałki waty, robią z nich „kuleczki śniegowe”. Dotykają nimi wybrane części ciała (nauczyciel mówi które) na początku z otwartymi, a potem z zamkniętymi oczami.
Relaksacja ma wiele korzyści dla zdrowia psychicznego i fizycznego, a Twoje wyjaśnienie dotyczące tych korzyści jest bardzo trafne. Oto krótkie omówienie tych korzyści:
Warunki zewnętrzne:
∙ ciche pomieszczenie
∙ zaciemnione
∙ ograniczenie bodźców zewnętrznych.
Dzięki takim ćwiczeniom dzieci mogą nauczyć się zdrowych mechanizmów radzenia sobie ze stresem i napięciem, co może mieć pozytywny wpływ na ich ogólne zdrowie i samopoczucie.
Te zabawy to świetne przykłady na to, jak można angażować dzieci w interaktywne i współpracujące aktywności. Oba pomysły kładą nacisk na współdziałanie, komunikację i zarządzanie nadmiarem energii. Poniżej znajduje się krótkie omówienie każdej z tych zabaw:
Lustro: Ta zabawa angażuje rodzica i dziecko w wspólną aktywność, która sprzyja komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz wzmacnia relację między nimi. Dziecko naśladuje ruchy rodzica, co może dostarczać wiele radości i śmiechu. Ponadto, ta zabawa pomaga w rozwijaniu koordynacji ruchowej i koncentracji.
Dziecko staje naprzeciwko rodzica. Rodzic wykonuje pewne ruchy (kuca, poskakuje, podnosi rękę, robi „miny"). Dziecko naśladuje ruchy rodzica.
Papierowa wojna: Ta zabawa jest doskonałą formą wyładowania nadmiaru energii u dzieci. Dzięki podziale na drużyny i wspólnej rywalizacji dzieci uczą się współpracy w grupie, strategicznego myślenia oraz przyjmowania zarówno zwycięstwa, jak i porażki. Warianty w grze dodają różnorodności i zachęcają dzieci do dostosowywania swoich działań w zależności od reguł.
- Nauczycielka dzieli dzieci na dwie równe grupy, rozdaje im wcześniej zrobione z gazet kule. Każda grupa ma swój wyznaczony teren.
- Na znak nauczycielki zaczynają walkę (rzuty papierowymi kulami).
- Po upływie określonego czasu, każdy zespół sprawdza ilość kul na swoim polu.
- Wygrywa ta grupa, która ma mniej kul.
Wariantami w grze mogą być, np.:
- rzuty na siedząco, - rzuty tylko w plecy, - rzuty tylko prawą ręką, - rzuty między nogami.
Obie zabawy są nie tylko angażujące, ale także edukacyjne i rozwijające wiele umiejętności społecznych, emocjonalnych i fizycznych u dzieci. To przykładowe aktywności, które mogą być z powodzeniem stosowane w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, a także w domu, aby wspierać rozwój i interakcję dzieci.
PRACA Z DZIECKIEM Z NADPOBUDLIWOŚCIĄ PSYCHORUCHOWĄ
Oto dziesięć próśb odnoszących się do pracy z nadpobudliwym dzieckiem, które mogą pomóc w zrozumieniu jego potrzeb i zapewnieniu odpowiedniego wsparcia:
Te prośby są ukierunkowane na zrozumienie unikalnych potrzeb dzieci nadpobudliwych oraz na zapewnienie im wsparcia w procesie nauki i rozwoju. Działając zgodnie z tymi zasadami, nauczyciele i opiekunowie mogą stworzyć korzystne środowisko dla rozwoju tych dzieci.
PRACA Z DZIECKIEM Z ADHD ZASADY PRACY
Wszystkie te zasady są ukierunkowane na zapewnienie dzieciom z ADHD odpowiedniego wsparcia w nauce, dostosowując środowisko przedszkolne/szkolne i metody nauczania do ich indywidualnych potrzeb.
METODA DOLTO
Metoda Dolto, opracowana przez francuską psychoanalityczkę Françoise Dolto, skupia się na komunikacji i radzeniu sobie z emocjami w kontekście rozwoju dzieci. Oto kilka kluczowych zasad i koncepcji związanych z tym podejściem, przetłumaczonych na język polski:
Słuchanie i akceptacja emocji: Metoda Dolto promuje ideę, że dorośli powinni uważnie słuchać emocji dzieci i akceptować je bez osądzania. Dzieci muszą czuć, że mogą swobodnie wyrażać swoje uczucia i że są one ważne.
Otwarta komunikacja: Dolto zachęca do tworzenia otoczenia, w którym dzieci czują się komfortowo rozmawiając o swoich emocjach. To obejmuje zadawanie otwartych pytań i zapewnienie przestrzeni, aby dzieci mogły wyrazić swoje myśli i uczucia.
Nauka o emocjach: Metoda Dolto zachęca do edukowania dzieci na temat emocji, pomagając im zrozumieć, co czują i dlaczego. W ten sposób dzieci mogą rozwijać większą świadomość emocjonalną i uczyć się radzić sobie z nimi.
Emocje a rozwój dziecka: Dolto wierzyła, że zrozumienie i akceptacja emocji są kluczowe dla zdrowego rozwoju dziecka. Pomagając dzieciom w wyrażaniu i zrozumieniu swoich uczuć, można wspierać ich rozwój emocjonalny i społeczny.
Metoda Dolto miała istotny wpływ na podejście do wychowania i rozwoju dzieci we Francji i innych częściach świata. Warto jednak pamiętać, że podejścia w dziedzinie psychologii i wychowania dzieci ewoluują w czasie i mogą się różnić w zależności od kontekstu kulturowego i rozwoju naukowego.
Metoda Françoise Dolto promuje aktywne zaangażowanie dzieci w rozumienie i wyrażanie swoich emocji poprzez różnorodne zabawy i ćwiczenia. Oto kilka zabaw, które można stosować w metodzie Dolto do pracy z emocjami dzieci:
Zabawa w ruchy emocji: Poproś dzieci, aby wybrały swoją ulubioną emocję (np. szczęście, smutek, złość) i przedstawiły ją za pomocą ruchów ciała. Na przykład, w jaki sposób poruszają się, gdy są bardzo szczęśliwe, a jak gdy są smutne. To pomaga dzieciom zrozumieć, jak różne emocje wpływają na ich ciało.
Gra w karty emocji: Stwórz zestaw kart z różnymi obrazkami lub wyrazami, które reprezentują różne emocje (np. radość, strach, zdenerwowanie). Następnie, poproś dzieci, aby wybierały karty i opowiadały o sytuacjach, w których czuły się tak, jak na karcie.
Lalka emocji: Daj dzieciom lalkę lub pluszowego zwierzaka i poproś je, aby przypisały emocje lalce lub misiowi. Mogą mówić, jak się czuje, co go cieszy lub martwi. To może pomóc dzieciom zidentyfikować i wyrazić swoje własne emocje.
Scenki teatralne z emocjami: Poproś dzieci, aby odgrywały scenki, w których będą musiały wyrażać różne emocje. Na przykład, mogą odgrywać sytuację, w której się śmieją, a potem sytuację, w której są zły. To pomaga dzieciom praktykować rozpoznawanie i wyrażanie różnych emocji.
Książki o emocjach: Czytaj dzieciom książki, które opowiadają o emocjach i przeżyciach innych dzieci. To może pomóc dzieciom zrozumieć, że emocje są naturalne i że wszyscy czasem czujemy się tak samo. (np.: Emocje - Niby nic, a jednak” - Doktor Catherine Dolto Colline Faure-Poiree)
Kalendarz emocji: Stwórz kalendarz, na którym dzieci mogą oznaczać swoje emocje każdego dnia. To może pomóc im śledzić, jakie emocje pojawiają się w różnych sytuacjach i jak się zmieniają w ciągu czasu.
Zabawy te pozwalają dzieciom eksperymentować z emocjami, wyrażać je i zrozumieć, że emocje są częścią normalnego doświadczenia życiowego. Metoda Dolto podkreśla znaczenie wspierania dzieci w radzeniu sobie z emocjami i w budowaniu zdrowej świadomości emocjonalnej.